Psia genetyka – jak czworonogi dziedziczą swoje cechy charakterystyczne?
Psy należą do najbardziej różnorodnych zwierząt – zarówno pod względem wielkości, budowy, umaszczenia, jak i osobowości. Czemu zawdzięczają takie urozmaicenie? Jakie czynniki wpływają na ich kolor i długość ich sierści? Czy da się przewidzieć cechy szczeniąt na podstawie wyglądu ich rodziców? Zapraszamy w podróż po odmętach psiego DNA!
Canis familiaris
Opisu naukowego psa dokonał Karol Linneusz w 1758 roku. Choć od tego momentu upłynęło wiele czasu oraz nastąpił milowy postęp technologiczny tak naprawdę o psiej genetyce nadal wiemy niewiele. Znaczna część informacji, na których opieramy kynologiczną wiedzę jest właściwie zbiorem hipotez i przypuszczeń.
Co wpływa na kolor sierści psa?
Za umaszczenie psów odpowiada naturalny barwnik zawarty w komórkach skóry zwanych melanocytami – melanina. Można ją podzielić na eumelaninę oraz feomelaninę. Pierwszy z nich nadaje włosom barwę brązową i czarną, a drugi rudawą lub czerwoną oraz żółtą. Te odkładają się w strukturze włosa już w życiu płodowym zwierząt, a proces ten trwa aż do śmierci zwierzęcia. Umaszczenie konkretnego psa uwarunkowane jest obecnością jednego lub dwóch z wyżej wymienionych barwników we włosach i skórze, stopniem rozmycia pigmentów, ich położeniem na włosie, a także zlokalizowaniem tych włosów na poszczególnych partiach ciała.
Genetyka, a umaszczenie czworonoga
Kolor sierści u psów wynika z obecności sześciu różnych loci, każdego z dwoma różnymi allelami, wpływającymi na siebie i tworzącymi kolor okrywy włosowej. By zrozumieć to zjawisko warto dysponować przynajmniej podstawową wiedzą z zakresu pojęć genetycznych. Sprawę tę dodatkowo utrudnia fakt, że na temat schematu dziedziczenia koloru sierści u psów istnieje wiele teorii.
Co psy dziedziczą od swoich przodków?
Poza kolorem sierści oraz rozmieszczeniem pigmentu psy dziedziczą szereg innych cech. Informacje o nich zapisane są w genach i przenoszone z pokolenia na pokolenie. Każde zwierzę posiada genotyp, stanowiący szczegółową informację w postaci zespołu genów warunkujących cechy dziedziczne.
Poza umaszczeniem w przypadku psów jest to:
- temperament,
- kolor oczu,
- ryzyko zapadnięcia na choroby genetyczne,
- możliwość wystąpienia poszczególnych problemów zdrowotnych.
Czym jest rodowód?
Rodowód ma niemały związek z genetyką i jest to krótko mówiąc historia pochodzenia psa. Dokument ten potwierdza przynależność osobnika do danej rasy, zawiera zapis przodków, ich osiągnięć, badań, a także wyszkolenia. Na podstawie tych informacji znacznie łatwiej o określenie cech wyglądu i charakteru przyszłego potomstwa oraz ryzyka wystąpienia poszczególnych chorób. Jest to jeden z czynników, dla których psy rasowe są bardzo chętnie wybierane są nie tylko przez hodowców i wystawców. Nabycie potomstwa po osobnikach tzw. czystej krwi oraz zgodnych z wzorcem rasy nie tylko gwarantuje otrzymanie czworonoga o pożądanych cechach wizualnych i osobowościowych, ale często traktowane jest też jako gwarancja prawidłowego, pozbawionego wad rozwoju.
Badania na temat psiej genetyki trwają i prawdopodobnie nadal trwać będą. Co ciekawe, to właśnie kundelki – nazywane mieszańcami – cieszą się najlepszym zdrowiem i długim życiem, choć obraz ich przodków jest najbardziej zróżnicowany.