Spożywanie alkoholu w nadmiarze
jest jedną z głównych przyczyn powstawania nowotworów głowy i
szyi. Niedawno ukazał się artykuł w zagranicznym czasopiśmie
naukowym „Advances in Experimental Medicine and Biology”, w
którym opisano jakie korzyści mogą wynikać z spożywania
czerwonego wina. Zawarty w nim resweratrol może bowiem chronić
nasze komórki przed rakiem.
Robert Sclafani – profesor
biochemii i genetyki molekularnej w Uniwersytetu w Kolorado
powiedział: „Alkohol bombarduje nasze geny. Nasze ciało ma
sposoby na naprawę tych uszkodzeń. Jednak przy wystarczająco dużej
ilości alkoholu część tych uszkodzeń może nie zostać
naprawionych. Resweratrol usuwa komórki z uszkodzonym DNA, dlatego
nie może on powodować nowotworów. Alkohol uszkadza komórki, a
resweratrol je naprawia. ”
Wiedza jaką posiadamy na temat
powodowania nowotworów przed alkohol pochodzi z badań nad innymi
chorobami tj. anemia Fanconi – rzadka choroba genetyczna, która
występuje z częstością 1 na 350 000 urodzeń. W DNA naturalnie
pojawiają się zwinięcia zwane „wiązaniami poprzecznymi” (z
ang. cross-links). W zdrowych komórkach zostają one naprawiane. W
przypadku anemii Fanconi, ludzie rodzą się bez zdolności do
naprawiania uszkodzeń DNA, które akumulują się. Tacy pacjenci
mają zdecydowanie podwyższone ryzyko zachorowania na nowotwory –
zwłaszcza na białaczkę i nowotwory głowy i szyi.
Okazało się, że genetyczny
mechanizm powstawania nowotworów w przypadku anemii Fanconi jest
identyczny jak w przypadku nowotworów powodowanych przez alkohol. W
obu przypadkach powodem jest częściowo rozkładany alkohol.
Mechanizm metabolizmu alkoholu obejmuje konwersję alkoholu do
aldehydu octowego, który następnie rozkładany jest do octanu,
który jest wydalany. Produkt pośredni jakim jest aldehyd octowy
jest silnym kancerogenem i odpowiada za tworzenie „wiązań
poprzecznych” w DNA. Osoby z anemią Fanconi nie mają mechanizmu
naprawy DNA, dlatego u takich osób uszkodzenia spowodowane przed
aldehyd octowy będą się kumulować.
Przy dużej ilości alkoholu
nasze ciało może nie nadążyć i zostawać z zaległościami
aldehydu octowego. Zwiększona ekspozycja na alkohol, utrata genu
dehydrogenazy aldehydowej, która pomaga w rozkładzie alkoholu, a
także utrata zdolności do naprawy wiązań poprzecznych w DNA
skutkuje zwiększonym ryzykiem zachorowania na nowotwór. W przypadku
mocnych alkoholi mamy zwiększone ryzyko zachorowalności na
nowotwory szyi i głowy, na skutek zwiększonej produkcji aldehydu
octowego.
Jeśli spojrzymy na
epidemiologiczne badania nad nowotworami szyi i głowy, to zobaczymy,
że alkohol jest tylko czynnikiem. Ważne jest jednak źródło z
jakiego alkohol pochodzi. U ludzi którzy spożywali czerwone wino,
zaobserwowano zmniejszoną ilość przypadków zachorowań na
nowotwory. „W czerwonym winie jest coś, co blokuje efekt
alkoholu wywołujący raka” - powiedział profesor Sclafani.
Ostatnio ukazał się artykuł,
który wskazał resweratrol jako to „coś”, o czym wspominał
profesor. Opisuje on efekt działania resweratrolu: „Im więcej
pijesz, tym więcej uszkodzeń DNA się gromadzi w twoich komórkach,
oraz wzrasta prawdopodobieństwo, że jedna z nich może nagromadzić
takie uszkodzenia DNA, które spowodują rozwój nowotworu.
Resweratrol wyłapuje te komórki z największymi uszkodzeniami DNA –
te, z których z największym prawdopodobieństwem może rozwinąć
się nowotwór.
Resweratrol może nie jest
jakimś magicznym środkiem, który całkowicie zniszczy każdy
nowotwór, ale poprzez zabicie najbardziej uszkodzonych komórek,
może obniżyć prawdopodobieństwo pojawienia się nowotworu
spowodowanego nadużywaniem alkoholu. Profesor Sclafani i jego
współpracownicy planują przeprowadzić badania, w których
przetestują skuteczność resweratrolu w ochronie i leczeniu
nowotworów szyi i głowy.
Warto wspomnieć, że
resweratrol występuje w dużych ilościach w skórkach czerwonych
winogron, dlatego tylko wina wytrawne i czerwone będą zawierać go
dużo. Na czym dokładnie polega działanie chemioprewencyjne
rewasterolu? Hamuje on metaboliczną aktywację pro-kancerogenów do
kancerogenów poprzez modulacje metaboliczną enzymów
odpowiedzialnych za tą aktywację. Resweratrol także hamuje wzrost
komórek nowotworowych oraz indukuje ich apoptozę (programowaną śmierć). Może on bezpośrednio wiązać się z DNA lub RNA,
aktywować enzymy antyoksydacyjne, oraz chronić przed stanami
zapalnymi.
Literatura:
„A Perspective on Chemoprevention by Resveratrol in Head and Neck
Squamous Cell Carcinoma” Sangeeta Shrotriya, Rajesh Agarwal, Robert
A. Sclafani, Advances
in Experimental Medicine and Biology Volume 815, 2015, pp 333-348